موتور برقی

موتوربرقی چیست؟

موتور سیکلت برقی به موتورهایی اتلاق می شود که انرژی حرکتی خود را از برق تامین می کند. در نتیجه دیگر نیازی به بنزین ندارد که این موضوع سهم بزرگی در کاهش آلودگی هوا دارد. نیروی مورد نیاز موتورهای برقی به کمک باطری های قابل شارژ تامین می شود و به آن قدرت حرکت می دهد. این موتورها در مدل ها، طرح ها و ابعاد گوناگونی تولید می شوند و بسته به نوع باطری و موتور الکتریکی آن ها با هر بار شارژ مسافتی بین 40 تا 100 کیلومتر را با سرعتی بین 30 تا 70 کیلومتر بر ساعت می پیمایند.

امروزه پیشرفت تکنولوژی و کمبود منابع سوخت فسیلی کمک شایانی به پیشرفت صنعت وسایل نقلیه هیبریدی کرده است؛ با توجه به فراگیر شدن وسایل نقلیه برقی بشر توانسته قدم قابل توجهی در مبحث آلودگی هوا بردارد. از این رو شرکت های مختلف موتور سازی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و فعالیت های زیادی در بحث تولید انواع موتورهای برقی داشته اند. برند های مختلف اقدام به طراحی مدل های متعدد با کارایی و امکانات گسترده کرده اند. موتوربرقی ها در توان های 500 وات تا 6 کیلووات  تولید می شوند که در ایران موتورهایی با توان الکتریکی 1500، 2000، 3000وات بیشترین استقبال را داشته اند.

مزایای استفاده از موتوربرقی؟

کاهش آلودگی هوا : موتورهای برقی با توجه به این که هیچ دودی تولید نمی کنند تاثیر مستقیمی در سلامت فرد و جامعه دارند و همچنین باعث گرم شدن کره زمین و آلودگی هوا نمی شوند.

کاهش آلودگی های صوتی : یکی از مشکلات موتورسیکلت های بنزینی ایجاد الودگی صوتی می باشد که سهمی بالا از آلودگی صوتی  را به خود اختصاص می دهد ولی موتورهای برقی به دلیل این که هیچگونه صدایی ندارند برای دیگران ایجاد مزاحمت نمی کنند.

بازدهی بالای موتورسیکلت های برقی : هاب  الکتریکی، بخش مرکزی موتورهای برقی را تشکیل می دهد که این هاب های  الکتریکی جزو پربازده ترین ابزار حرکتی شناخته شده تا امروز می باشد. بازدهی انرژی با راندمانی در حدود 85تا 90 درصد توسط این موتور به چرخ ها منتقل می شود در صورتی که در موتورهای بنزینی این مقدار راندمان حدود 15 تا 20 درصد است.

نگهداری آسان و تعمیرات : موتوربرقی ها تنها یک قسمت متحرک دارن و فاقد قسمت هایی مانند تسمه تایم ، فیلتر هوا ، گیربکس  یا کلاچ وقطعات موتورهای بنزینی می باشند. به همین دلیل نحوه نگهداری راحتی دارند و نسبت به موتورسیکلت های بنزینی هزینه نگهداری بسیار پایینی دارند.

سوخت ارزان و پاک : اگر بخواهیم دو موتور برقی و بنزینی را باهم مقایسه کنیم با این فرض که هر دو موتور روزانه 90 کیلومتر را طی می کنند ، موتور بنزینی به 3لیتر بنزین و موتور برقی 3 کیلووات ساعت برق برای طی کردن این مسافت در روز نیاز دارند ، با این حال متوسط مصرف سالانه موتور بنزینی 837 لیتر و موتور برقی 837 کیلووات ساعت برق هست که هزینه بنزین مصرفی در سال 837 هزارتومان و برق مصرفی 42 هزار تومان می باشد.

کاربرد آسان : برای استفاده از این موتورهای برقی فقط لازم است دسته گاز و ترمز را فشار داد تا به حرکت در آید یا متوقف شود.

ایمنی بیشتر موتورسیکلت های برقی : به علت پایین بودن سرعت موتورهای برقی احتمال وقوع تصادفات کاهش پیدا میکند .

کلیات تشکیل دهنده موتورهای برقی:

قطعات الکتریکی موتورهای برقی شامل : باطری ، کنترلر(برد)، مبدل ،شارژر، سیم کشی، ریموت می باشد.  سایر قطعات شامل : فلاپ های بدنه، رینگ، لاستیک، شاسی، زین(صندلی)، فرمان ، بوق، کیلومتر، کمک های جلو و عقب ، رکاب(جا پایی) ، چراغ جلو، چراغ خطر ، راهنماها می باشد. درمورد بحث لوازم برقی و سایر لوازم گاها در موتورهای مختلف یکسان بوده و یک سری لوازم مختص موتور تولید شده توسط شرکت مربوطه می باشد.

در این پاراگراف به تشریح جزبه جز لوازم موتوربرقی می پردازیم.

• کنترلر(برد) :

این قطعه فرمان دهنده اصلی موتور می باشد ؛ نیروی خود را از باطری گرفته و بنا به کارکرد قطعات به قسمت های مختلف موتور فرمان می دهد . وظیفه اصلی این وسیله رانش یا به حرکت در آوردن موتور است. انواع کنترلر نسبت به توان موتور به کنترلرهای 36- 48 -60 و 72 ولت تفکیک می شود. یک سری کنترلر جهت موتوربرقی سه چرخ و موتوربرقی هایی با وات بالا دارای سنسور و سیم کشی دنده عقب می باشد . خروجی  های کنترلر شامل رشته سیم های اصلی حرکت دهنده ، خاموش و روشن شدن موتور، فرمان دادن جهت بوق،راهنما، چراغ های جلو،چراغ خطر و ریموت ، می باشد.

محل نصب کنترلر در اکثر موتورها زیر صندلی بوده و گاها در یک سری موتورها بین گلگیر عقب و چرخ عقب نصب می گردد. این قطعه در دوچرخه ها بیشتر داخل باطری جاسازی شده و در موارد معدودی به تنه دوچرخه متصل می گردد. که در این مورد کنترلر را توسط چسب آکواریوم در برابر آب مقاوم می سازند.

• مبدل:

وظیفه اصلی این قطعه جهت روشن کردن چراغ های جلو، چراغ های عقب، بوق و راهنماها می باشد. مبدل در وات های 36- 48- 60 و 72 ولت تولید می شود ؛ این قطعه که اکثرا نقره ای رنگ بوده از کنترلر کوچک تر و در زیر صندلی نصب می گردد.

• باطری:

باطری های به کار رفته در موتورهای برقی از لحاظ جنس به دو نوع لیتیوم و لیداسید تقسیم می شود. باطری لیداسید در دو توان 12ولت 20 آمپر و 12ولت 12 آمپر جهت موتوربرقی ها کاربرد دارد ؛ که به صورت موازی توسط سیم کشی به هم وصل می شوند. عمر مفید باطری های لیداسید یک و نیم تا دو سال می باشد. در موتورهای 48 ولت 4عدد باطری 12ولت ، موتورهای 60 ولت 5عدد ، در موتورهای 72ولت 6عدد باطری به کار می رود.

در باطری لیتیوم طول عمر طولانی، وزن کم ، قابلیت جابه جایی، کم حجم بودن از مزایای این نوع باطری می باشد. که با برندهای مختلف از جمله پاناسونیک ، سامسونگ و گاها ال جی تولید می شود. باطری های لیتیوم یک و نیم و دو ولت می باشند که نسبت به توان الکتروموتور در تعداد های مختلف توسط سیم کشی و لحیم سری می گردد.

چند توصیه در مورد حفظ باطری:

• در صورت خالی بودن شارژ باطری به هیچ عنوان بیش از شش ساعت شارژ نشود.
• در صورت عدم استفاده از وسیله نقلیه برقی حداکثر باید باطری به فاصله زمانی ده روز تا دو هفته حتما باید شارژ گردد.
• بهتر است قبل از رسیدن میزان شارژ باطری به 20 درصد ، شارژ مجدد انجام شود.
• شارژ با تایم کوتاه (یک تا دو ساعت) به دفعات متعدد توصیه می گردد.
• بهتر است اجازه دهید بعد از استفاده از موتور باطری ها خنک شده، بعد اقدام به شارژ نمایید. در صورت عدم استفاده از موتور یا دوچرخه برقی باطری را از مدار خارج نمایید(قطع نمودن فیوز موتور).
• توصیه این نمایندگی به دوستان عزیزی که از موتوربرقی استفاده می کنند تهیه ی سه راهی تایمردار می باشد؛ که با تنظیم تایم مورد نیاز برای شارژ باطری به طول عمر باطری و بالا رفتن راندمان آن کمک نمایید.
• شارژر:

شارژرها برای دو نوع باطری لیتیوم و لیداسید تولید شده است ؛ که در توان های الکتریکی مختلف نسبت به وسیله مورد استفاده قرار می گیرد. اکثر شارژرها دارای دولامپ سبز و قرمز می باشند. روشن شدن چراغ سبز نشان دهنده ی روشن بودن شارژر می باشد که هنگام وصل کردن به وسیله (شارژ کردن باطری) چراغ قرمز هم روشن می شود. هنگامی که شارژ باطری کامل گردید به صورت اتومات جفت لامپ ها به رنگ سبز روشن می شود ؛ همه شارژرها  دارای فن خنک کننده می باشد. شارژها دارای توان های الکتریکی مختلف از جمله 48 – 60 – 72 ولت می باشد. نقاط ضعف شارژرها ، ضربه خوردن و خیس شدن می باشد.

• الکتروموتور:

اصلی ترین قسمت یک وسیله نقلیه برقی الکتروموتور می باشد. الکتروموتورها از یک سری سیم پیچی (بسته به توان) ، آهنربا ،سنسورحرکتی و سیم کشی اصلی تشکیل می گردد که در برابر آب مقاوم می باشد. دارای توان های مختلفی بوده از جمله 350 الی 3000 وات. توصیه می گردد برای جلوگیری از فشار آمدن به الکتروموتور وسیله را با شارژ کمتر از 30 درصد سوار نشوید. الکتروموتورها معمولا داخل چرخ عقب جاسازی شده و نیروی مستقیم به چرخ عقب جهت حرکت انتقال می دهد. الکتروموتور در موتورهای برقی دارای قفل ضدسرقت می باشد.

• لوازم ظاهری (فلاپ):

این قسمت از موتور ارتباط مستقیم با سلیقه مصرف کننده دارد . فلاپ ها در شرکت های مختلف مختص همان وسیله نقلیه بوده و دارای رنگبندی و تنوع بالا می باشد.

• چرخ ها:

چرخ ها (رینگ و لاستیک) در موتوربرقی دارای ابعاد گوناگون 10- 12- 14 می باشد. که در ایران سایز 10 و 12 بیشترین کاربرد را دارد . یک سری از لاستیک ها تیوبلس بوده و کاربرد بیشتری نسبت به لاستیک های تویوب دار دارد.

• سوییچ و ریموت:

سوییچ در اکثر موتورهای برقی مشترک بوده و برخی از موتوربرقی ها دارای ریموت می باشند که جهت روشن و خاموش کردن موتور و فعال کردن و غیر فعال کردن دزدگیر استفاده می شود که بردی به فاصله بین 5 تا 10 متر را دارد. گاها از کیلس برای روشن و خاموش کردن موتور استفاده می گردد.

• کمک فنرها:

کمک فنرها در اقسام مختلف روغنی و فنرلول برای موتورها استفاده می شوند. در بعضی موارد شرکت ها از کپسول گازی جهت نرمتر شدن کمک استفاده می کنند، بعضی از موتورها در قسمت عقب دارای یک کمک فنر می باشند که قابلیت تنظیم ارتفاع را دارند.

تاریخچه موتوربرقی :

سال 1895، اوگدن بولتون جونیور از کانتون اوهایو اختراع اولین موتورسیکلت برقی را ثبت کرد. برای دستیابی به موفقیت کامل 15 سال طول کشید . در سال 1911 ، مجله popular mechanic  موتورسیکلت برقی را معرفی کرد. برادران limelette یک شرکت موتورسیکلت برقی به نام socovel تاسیس کردند. آن ها به تولید در آلمان ادامه دادند و به دلیل جیره بندی سوخت تا حدی موفقیت پیدا کردند ؛ اما پس از جنگ آن ها به سمت مدل های معمولی رو آوردند .

مدل های برقی تا سال 1948 در دسترس بودند. در طول جنگ جهانی دوم که سوخت در ایالات متحده سهمیه بندی شد، merle Williams  از کالیفرنیا یک موتوربرقی دو چرخ اختراع کرد که یک تریلر تک چرخ را با خود به همراه داشت؛ به دلیل محبوبیت این وسایل نقلیه ، ویلیامز شروع به ساخت وسایل نقلیه بیشتری در گاراژ خود کرد و در نهایت در سال 1946 یک شرکت بزرگ تاسیس کرد.